Willem van Nassov - een geuzenlied

Willem van Oranje Nassau - bronzen beeld in Delft 

Het Wilhelmus, het Nederlandse volkslied, wordt gezongen op de melodie van een Frans soldatenliedje. Het is van oorsprong een Frans spotlied van katholieken tegen protestanten.

Het gebeurde wel vaker in die tijd (de 16de eeuw), dat strijdende partijen elkaars liedjes pikten, zeker als zo'n liedje populair was. Dan schreven ze gauw een eigen tekst op dezelfde melodie.

Met het Wilhelmus gebeurde dit in de tijd dat Het verraad van Waterdunen speelt. Nadat er een Nederlandse tekst was gemaakt, werd het liedje gezongen door geuzen.

Rechts zie hoe zo'n geus er uitzag: dit is de watergeus Bartold Entens van Mentheda (hij sneuvelde toen hij stomdronken de stadswal van Groningen bestormde).

De oudste gedrukte versie van het Wilhelmus is te vinden in een Geuzenliedboek van 1577. Daar staat bij: Na de wijze van Chartres (Op de melodie van Chartres).

Chartres was het Franse liedje, waarin soldaten de hugenoten (Franse protestanten) uitlachen na hun mislukte aanval op de stad Chartres.

MARNIX BEDACHT DE TEKST

Filips Marnix van St. Aldegonde, de secretaris van Willem van Oranje, is vermoedelijk degene die het Franse liedje omwerkte tot het Wilhelmus. Hij deed dat ergens tussen 1570 en 1572. Hij nam de Franse melodie en verzon daar een Nederlandse tekst bij.

Toen hij het af had, las hij het voor aan zijn baas. Willem van Oranje vond het prachtig. Logisch, want het lied gaat van begin tot eind, vijftien coupletten lang, over hem!

EEN ANDER VOLKSLIED

Dat Wilhelmus is nu dus het Nederlandse volkslied. Dat is het overigens pas sinds 10 mei 1932 (daarvoor was het Wien Neerlandsch bloed door d'aadren vloeit, maar het koningshuis vond het Wilhelmus beter).
Maar je kunt je afvragen of het Wilhelmus echt het volkslied is. Tijdens voetbalwedstrijden zingt het volk veel liever dat andere geuzenliedje: Piet Hein !

  Klik op het driehoekje voor Wien Neerlandsch bloed...

  Klik op het driehoekje voor Wilhelmus van Nassaue...

  Klik op het driehoekje voor Piet Hein...

UIT HET GEUZENLIEDBOEK

Hieronder vind je complete tekst van het Wilhelmus, precies zoals die te lezen is in dat Geuzenliedboek van 1577. De beginletters elk couplet vormen samen de naam WILLEM VAN NASSOV (Nassau). Meestal worden alleen het eerste en het zesde couplet gezongen.

EEN NIEUW CHRISTELICK LIEDT, GHEMAECT TER EEREN DES DOORLUCHTICHSTEN HEEREN, HEERE WILHELM PRINCE VAN ORAENGIËN, GRAVE VAN NASSOU, PATRIS PATRIA, MIJNEN G. FORSTEN ENDE HEEREN, WAER VAN DEERSTE CAPITAEL LETTEREN VAN ELCK VEERS SYNER F.G. NAME METBRENGEN

Na de wijse van Chartres

Wilhelmus van Nassouwe
Ben ick, van Duytschen bloet;
Den Vaderlant ghetrouwe
Blijf ick tot inden doot;
Een prince van Oraengiën
Ben ick, vrij onverveert;
Den coninck van Hispaengien
Heb ick altijt gheëert.

In Godes vrees te leven
Heb ick altijt betracht;
Daerom ben ick verdreven,
Om landt, om luyd ghebracht;
Maer Godt sal my regeren
Als een goet instrument,
Dat ick sal wederkeeren
In mijnen regiment.

Lijdt u, mijn ondersaten,
Die oprecht zijn van aert;
Godt sal u niet verlaten,
Al zijt ghy nu beswaert;
Die vroom begheert te leven,
Bidt Godt nacht ende dach,
Dat hy my cracht wil gheven,
Dat ick u helpen mach.

Lijf en goet al te samen
Heb ick u niet verschoont;
Mijn broeders hooch van namen
Hebbent u oock vertoont;
Graef Adolff is ghebleven
In Vrieslandt in den slach;
Zijn siel int eewich leven
Verwacht den jongsten dach.

Edel en hooch gheboren,
Van keyserlicken stam,
Een vorst des Rijcks vercoren,
Als een vroom christen man,
Voor Godes Woort ghepreesen
Heb ick vrij onversaecht,
Als een helt sonder vreesen
Mijn edel bloet ghewaecht.

Mijn Schilt ende betrouwen
Sijt Ghy, o Godt mijn Heer;
Op U soo wil ick bouwen,
Verlaet my nemmermeer.
Dat ick doch vroom mach blijven,
U dienaer taller stondt,
Die tyranny verdrijven,
Die my mijn hert doorwondt.

Van al die my beswaren
End mijn vervolghers zijn,
Mijn Godt, wilt doch bewaren
Den trouwen dienaer dijn:
Dat sy my niet verrasschen
In haren boosen moet,
Haer handen niet en wasschen
In mijn onschuldich bloet.

Als David moeste vluchten
Voor Saul den tyran,
Soo heb ick moeten suchten
Met menich edelman;
Maer Godt heeft hem verheven,
Verlost uut alder noot,
Een Coninckrijck ghegheven
In Israel seer groot.

Nae tsuer sal ick ontfanghen
Van Godt mijn Heer dat soet;
Daer na so doet verlanghen
Mijn vorstelick ghemoet,
Dat is: dat ick mach sterven
Met eeren in dat velt
Een eewich rijck verwerven,
Als een ghetrouwe helt.

Niet doet my meer erbarmen
In mijnen wederspoet,
Dan datmen siet verarmen
Des conincks landen goet;
Dat u de Spaengiaerts crencken,
O edel Neerlandt soet,
Als ick daer aen ghedencke,
Mijn edel hert dat bloet.

Als een prins op gheseten
Met mijner heyres cracht,
Vanden tyran vermeten
Heb ick den slach verwacht,
Die, by Maestricht begraven,
Bevreesde mijn ghewelt;
Mijn ruyters sachmen draven
Seer moedich door dat velt.

Soo het den wille des Heeren
Op die tijt had gheweest,
Had ick gheern willen keeren
Van u dit swaer tempeest;
Maer de Heer van hier boven,
Die alle dinck regeert,
Diemen altijt moet loven,
En heeftet niet begheert.

Seer prinslick was ghedreven
Mijn princelick ghemoet;
Stantvastich is ghebleven
Mijn hert in teghenspoet.
Den Heer heb ick ghebeden
Van mijnes herten gront,
Dat hij myn saeck wil reden,
Mijn onschult doen bekant.

Oorlof mijn arme schapen,
Die zijt in grooten noot,
U herder sal niet slapen,
Al zijt ghy nu verstroyt;
Tot Godt wilt u begheven,
Sijn heylsaem Woort neemt aen,
Als vrome Christen leven;
Tsal hier haest zijn ghedaan.

Prince:
Voor Godt wil ick belijden
End Zijner grooter macht,
Dat ick tot gheenen tijden
Den coninck heb veracht;
Dan dat ick Godt den Heere,
Der hoochster Majesteyt,
Heb moeten obediëren,
Inder gherechticheyt.

Meer feiten :  Dordrecht  -  Mochilero  -  Meidenbende  -  Spanjaarden  -  Don Pacheo  -  De kou en de regen  -  Waterdunen  -  Inquisitie  -  Vlissingen  -  Westkappelse Engel  -  Vlaanderen  -  Vluchtelingen  -  De geuzen  -  Eten en drinken  -  Muziek  -  Wilhelmus  -  De Zwarte Dood  -  Waterhonden  .