Mochileros: de ranseldragers

Jongens uit de 17de eeuw, geschilderd door Hals, Rembrandt en Sweerts 

Mochilero is een Spaans woord. Het betekent ranseldrager. Een ransel is een soldatenrugzak. Tegenwoordig wordt met mochilero meestal een rugzaktoerist bedoeld.

In de tijd dat Het verraad van Waterdunen zich afspeelde, betekende het pure slavernij.

Een mochilero was toen een Nederlandse of Vlaamse jongen die de spullen moest dragen van een Spaanse soldaat. Hij moest eten halen voor die soldaat, zijn kleding repareren en schoonhouden en allerlei karweitjes doen, zoals op het schilderij rechts.

Een mochilero mocht blij zijn als hij weinig slaag kreeg en genoeg te eten.

In Nederlandse boeken over de Tachtigjarige Oorlog is niet veel te vinden over de mochilero. Misschien vonden ze kinderen in die tijd niet zo belangrijk.

ONBETROUWBAAR

In Spaanse boeken werd wel over mochileros verteld. In een van die boeken waarschuwt de Spaanse soldaat Alonso Vázquez zijn landgenoten dat de Nederlandse en Vlaamse mochileros "onbetrouwbaar" zijn.

Soldaat Vázquez werd in 1554 in Toledo geboren. Hij diende 39 jaar in het Spaanse leger, waarvan zestien jaar in de Nederlanden. Hij was lange tijd sargento (sergeant, net als Yunio in Het verraad van Waterdunen), maar hij klom op tot kapitein. Over de mochileros schreef Vázquez:

"De mochileros komen als kinderen bij ons in dienst. Ze leren het Spaans en onze soldatentaal soms beter dan hun meesters. Als ze er de leeftijd voor hebben, worden ze gewoon soldaat, soms als een gunst en soms omdat ze daarvoor extra hun best hebben gedaan.

In de loop van de tijd vergeten we dan waar ze vandaan kwamen, ook al omdat ze steeds worden overgeplaatst. Iedereen denkt dat het echte Spanjaarden zijn.

Dikwijls blijkt echter dat hun liefde voor hun vaderland toch de overhand krijgt en ze hebben ons dan ook vaak verraden. De beste soldaten die de Nederlanden hebben, en die ons het felst bestrijden, zijn onze vroegere mochileros."

SNEEUWBALLEN

De mochileros zaten klem tussen twee partijen. De Spanjaarden vertrouwden hen dus niet, maar de gewone mensen in de Nederlanden vertrouwden een mochilero evenmin, want zo'n jongen werkte toch voor die gehate spanjolen.

Op een koude zondag in de winter van 1568 schreef een Vlaamse man uit Gent in zijn dagboek: De sneeuw lag "wel eenen voet dicke ende meer, en mits dat sondach was, wierp men zeer met sneeballen, ende sonderlinghe (in het bijzonder) naer die Spaensche soldaten ende motsjaetsen".

Hier zien we de motsjaetsen (= mochileros) dus als mikpunt voor de Gentse bevolking. De jongens kregen net zo goed sneeuwballen naar hun hoofd gegooid als hun Spaanse meesters. Dat kan er op wijzen dat de Gentenaren weinig medelijden hadden met deze soldatenknechtjes.

BRONNEN

  Het boek van Alonso Vázquez waarin hij over mochileros schrijft heet "Los sucesos de Flandes y Francia del tiempo de Alejandro Farnese 1577-1592" (De Spaanse successen in Vlaanderen in de periode 1577-1592), Madrid, 1614. De Gentse kroniek is van Marcus Van Vaernewijck en heet: 'Van die beroerlicke tijden in die Nederlanden en voornamelijk in Ghendt, 1566-1568'. "Kronieken van Spaansche soldaten uit het begin van den Tachtigjarige Oorlog", door dr J. Brouwer (1933). "De Tachtigjarige Oorlog in Spaanse Ogen", van Yolanda Rodríguez Pérez (2003). "Het Spaanse leger in de Lage Landen", van G. Parker (1978) Alleen de drie laatstgenoemde boeken zijn nog in de bibliotheek te lezen of aan te vragen.

Meer feiten :  Dordrecht  -  Mochilero  -  Meidenbende  -  Spanjaarden  -  Don Pacheo  -  De kou en de regen  -  Waterdunen  -  Inquisitie  -  Vlissingen  -  Westkappelse Engel  -  Vlaanderen  -  Vluchtelingen  -  De geuzen  -  Eten en drinken  -  Muziek  -  Wilhelmus  -  De Zwarte Dood  -  Waterhonden  .