Muziek tijdens de Tachtigjarige Oorlog
Muziek! Schilderij van Jan Miense Molenaer, 1629
Het was dan wel oorlog, het waren nare tijden, maar kinderen hielden toch van muziek. Wat dat betreft is er niks veranderd.
Een fluitje was gauw gemaakt, zoals op het schilderijtje links, en op een oude (Spaanse?) helm kun je prima trommelen, zoals het meisje hierboven doet. De jongen links naast haar speelt op een viool.
Die andere jongen, met die blote voeten, heeft een rommelpot, die ook wel koenckelpot of foekepot werd genoemd. Dat was een bus of een pot bespannen met een vlies, meestal een varkensblaas. Daar zat een gaatje in, waar je een bamboestokje ("Spaans rietje") in stak. Als je dan met een natte hand langs dat stokje streek, hoorde je muziek.
Nou ja, muziek... het is meer een soort fffroep-
Klik op dit spelertje om het geluid van een foekepot te horen.
ZELF MAKEN
Je kunt zelf ook gemakkelijk zo'n rommel- of foekepot maken. Als je geen varkensblaas hebt (wie heeft die nog tegenwoordig?), kun je een busje, bijvoorbeeld een leeg conservenblik, afsluiten met stevig plastic. En je hebt niet per se een Spaans rietje nodig; met een ander ruw stokje gaat het ook. Het stokje moet wel strak in het gaatje zitten.
Enkele liedjes die ze in die tijd zongen, ken je misschien wel: bijvoorbeeld het Wilhelmus (het volkslied), of Merck toch hoe sterck (hoor de Spaense trommels slaan). Dat waren echte geuzenliederen.
Andere bekende liedjes die over de geuzentijd gaan werden later gemaakt, bijvoorbeeld Piet Hein (zijn naam is klein), dat in 1844 werd geschreven. En In naam van Oranje doe open de poort (de watergeus ligt voor Den Briel) ontstond pas in 1934.
Als je op dit spelertje klikt dan hoor je het soort muziek waar ze in de tijd van Het verraad van Waterdunen gek op waren. Je kon er lekker op dansen!
SPANJAARDEN
De Spaanse soldaten die hier tegen de Noord-Nederlanders en de Vlamingen vochten, hadden natuurlijk hun eigen muziek. In Het verraad van Waterdunen zingen ze een droevig lied:
Als baardeloze knapen zijn wij hier gekomen,
en in deze vreselijke oorlog
zijn wij mannen geworden met grijze baarden
Dit lied (de woorden zijn echt uit die tijd) laat zien hoe erg sommige soldaten de oorlog vonden. Het was heus niet zo dat alle Spanjaarden het leuk vonden om tegen ons te vechten!
Klik op dit spelertje om zo'n 16de eeuws Spaans soldatenlied te horen. "Wij bewaken de rivieroever", zingen de mannen, "en wij beschermen de wolf tegen de schapen."
BRONNEN
Als je meer muziek uit die tijd wilt horen, kijk dan eens op de website van de SCA Dance Music MP3 Collection. Informatie over de Spaanse muziek uit die tijd vind je in "Kronieken van Spaansche soldaten uit het begin van den Tachtigjarige Oorlog", van dr. J. Brouwer (1933).
Meer feiten : Dordrecht - Mochilero - Meidenbende - Spanjaarden - Don Pacheo - De kou en de regen - Waterdunen - Inquisitie - Vlissingen - Westkappelse Engel - Vlaanderen - Vluchtelingen - De geuzen - Eten en drinken - Muziek - Wilhelmus - De Zwarte Dood - Waterhonden .