Vlaamse vluchtelingen naar Holland en Zeeland

Jongen met schedel, schilderij van Frans Hals, een beroemde Nederlandse
    schilder die in 1585 als kind uit Antwerpen naar Holland vluchtte

De "Gouden Eeuw" van de kunst, wetenschappen en handel in de Noordelijke Nederlanden, is voor een belangrijk deel te danken aan de tienduizenden Vlamingen die tijdens de Tachtigjarige Oorlog naar het noorden vluchtten.

In Het verraad van Waterdunen vluchten de meiden ook weg uit Vlaanderen. In de Noordelijke Nederlanden begint rond die tijd (1572) dan de bevrijding. Hier en daar worden al Spanjaarden weggejaagd, protestanten worden niet langer vervolgd en je kan op straat weer zeggen wat je wil, zonder dat je bang hoeft te zijn voor verraders.

WAT ZE MEEBRACHTEN

Hoeveel Vlamingen naar het noorden kwamen, is niet bekend. Schattingen lopen uiteen van 100.000 tot 150.000. Zij brachten hun handelscontacten mee en introduceerden bijvoorbeeld in Amsterdam luxe industrieën zoals zijde-nijverheid, suikerraffinaderij, diamantindustrie en goudleerfabricage.

Andere steden waar veel Vlamingen zich vestigden waren Middelburg, Haarlem, Utrecht, Delft en vooral ook Leiden, waar ze nieuwe textiel-technieken brachten.

WIE ER KWAMEN

Hieronder vind je een rijtje namen van Vlamingen die naar de Noordelijke Nederlanden kwamen en daar bijdroegen tot de welvaart, de wetenschap en de kunst. Het rijtje kan veel langer, dit zijn maar een paar voorbeelden!

  De drukker Christoffel Plantijn, beroemd geworden in Antwerpen, vestigde zich in 1583 met zijn drukkerij (hij nam drie persen mee) eerst in Vianen en daarna in Leiden. Rechts een stukje van een zeekaart van de Vlaamse en Zeeuwse kust die Plantijn in 1585 drukte.

  De microscoop en de verrekijker werden uitgevonden door Zacherias Janssen, die als kind met zijn ouders uit Antwerpen naar Middelburg was gevlucht. Zijn vader was brillenmaker.

  De ouders van Joost van den Vondel vluchtten in 1585 uit Antwerpen naar Keulen, waar Joost werd geboren. Daarna trok de familie via Utrecht naar Amsterdam. Joost werd een van Nederlands bekendste schrijvers en dichters.

  De Gentse aannemer en architect Lieven De Key vluchtte in 1584 eerst naar Londen. In 1590 ging hij in Haarlem wonen en werken. Hij verbouwde het stadhuis en ontwierp en ontwierp de Vleeshal, nog altijd een van de mooiste gebouwen van Haarlem.

  De Gentse astronoom Philippus Lansbergen ging in Middelburg wonen. Zijn sterrenkundige tabellen werden in heel Europa bekend.

  Franciscus Gomarus, uit Brugge, werd een beroemd hoogleraar theologie (godsdienstkunde) aan de Universiteit van Leiden.

  De Antwerpse letterkundige Johan Radermacher ontsnapte eerst naar Londen en ging daarna in Middelburg wonen. Hij schreef de eerste grammatica van de Nederlandse taal.

  Frans Hals werd geboren in Antwerpen en vluchtte in 1585 als 5-jarige jongen met zijn ouders naar Haarlem. Daar kreeg hij schilderles van Karel Van Mander, ook al een Vlaming (geboren in Meulebeke, bij Kortrijk), die in 1583 naar Noord-Nederland was gevlucht. Links zie je een portret van een jongen, geschilderd door Frans Hals. Klik hier voor nog zo'n schilderij.

  Een andere bekende "Haarlemse" schilder is Pieter Claesz, die in Berchem bij Antwerpen werd geboren. Hij is vooral bekend door zijn stillevens.

Koopman Balthazar de Moucheron vluchtte uit Antwerpen naar Middelburg en stuurde van daar uit schepen over de hele wereld om nieuwe gebieden te ontdekken en goederen in te kopen. Hij was een van de oprichters van de Verenigde Oostindische Compagnie (VOC).

  De Vlissinger Cornelis Lampsins, wiens familie in 1584 uit Antwerpen was gevlucht, werd een van de rijkste handelaren van de Nederlanden. Hij kreeg veel te zeggen in de Verenigde Oostindische Compagnie (VOC) en de Westindische Compagnie (WIC).

  De in Brussel geboren taalkundige Filips Marnix van St. Aldegonde ging in Leiden wonen. Hij dichtte het Wilhelmus en werkte in opdracht van de Staten-Generaal aan een vertaling van de Bijbel (hij kwam niet verder dan het boek Genesis, toen stierf hij).